ضياءُ القرآن قرآن مجيد جو ترجمو ۽ تفسير

ضياءُ القرآن

قرآن مجيد جو ترجمو ۽ تفسير

سنڌيڪار: مولانامحمد عبدالوهاب چانڊيو سڪندري

﷡

وَلا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلیَ الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالإثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ (١٨٨) سورة البقرة آيت 188

ترجمو: ۽ نه کائو هڪ ٻئي جو مال پاڻ ۾ 227 ناجائز طريقي سان ۽ نه 228 ويجھڙائي حاصل ڪريو ان مال سان (رشوت ڏئي) حاڪمن تائين تان ته اهڙي طرح کائو ڪجھ حصو 229 ماڻهن جي مال جو ظلم سان حالانڪه توهان ڄاڻو ٿا (ته الله اهو حرام ڪيو آهي) 188

تفسير:  227 اسلامي نظام معاشيات جو هڪ وڌيڪ قانون بيان ٿي رهيو آهي، يعني ناجائز طريقي سان ماڻهن جا مال نه کائو. علامه قرطبي فرمائين ٿا، ته من اخذ مال غيرھ لا علي وجہ اذن الشرع فقد اکل بالباطل اهو شخص جنهن اهڙي طريقي سان مال حاصل ڪيو جنهن جي شريعت اجازت ناهي ڏني، ته ان حرام (باطل) طريقي سان کاڌو. فيدخل القمار والخداع والغصوب وجحد الحقوق ومالا تطيب به نفس مالکم  ترجمو: هن ۾ جوا، دوکو ڏيڻ، زبردستي ڦرڻ، ڪنهن جي حق جو انڪار ڪرڻ ۽ اهو مال جيڪو ان جي مالڪ جي خوشيءَ سان ناهي ڏنو سڀ حرام خوري ۾ شامل آهن. علامه قرطبي هيءَ وضاحت به ڪئي آهي، جيڪڏهن ڪو شخص رشوت ڏئي يا ڪوڙو قسم کڻي يا ڪوڙي شاهدي ڏياري پنهنجي حق ۾ فيصلو ڪرائي، ته جج جو فيصلو حرام کي حلال نه ٿو ڪري سگهي. فالحرام لايصير حلالا بقضاء القاضي حضور اڪرمﷺ جو فرمان به ٻڌي وٺو. انکم تختصمون الیٰ ولعل بعضکم ان یکون الحن بحجتھ من بعض فاقضی لھ۫ علی نحو مما اسمع فمن قطعت لھ من حق اخیر شیئا فلا یأخذھ فانما اقطع لھ قطعة من نار ۔ قرطبی ترجمو: توهان مون وٽ فيصلا ڪرائڻ لاءِ ايندا آهيو. ٿي سگھي ٿو، ته توهان مان هڪ شخص وڌيڪ ڳالهائڻ ۾ چالاڪ هجي ٻئي کان ۽ آئون، (بفرض محال) ان جي حق ۾ فيصلو ڏئي ڇڏيان، جيڪڏهن آئون ڪنهن کي ان جي ڀاءُ جو حق ڏئي ڇڏيان، ته اهو هرگز نه وٺي. بي شڪ اهو ان جي حق ۾ باه جو هڪ ٽڪرو آهي. جيڪڏهن اسان جو پاڻ ۾ ڏيڻ وٺڻ قرآن پاڪ جي هن حڪم ۽ پاڻ سڳورنﷺ جن جي هن کليل ارشاد مطابق ٿي وڃي، ته ڪيترا فرياد ختم ٿي وڃن ۽ انهن جي هلائڻ لاءِ جيڪي بي حساب پئسو ۽ بي انداز وقت ضائع ٿئي ٿو اهو بچي وڃي. انهن فريادن جو هڪ وڏو نقصان هي به آهي، ته ويجھا رشتا ٽٽي ويندا آهن. پاڻ ۾ محبت ۽ اخلاص جي جڳھ تي نفرت ۽ دشمني پيدا ٿي ويندي آهي. جيڪڏهن اسان قرآن جي هن حڪم کي سچي دل سان مڃيون، ته اسلامي معاشرو هنن سڀني خرابين کان پاڪ ٿي ويندو ۽ ان جو ماحول ايترو پاڪ ۽ سهڻو ٿي ويندو، جنهن جو اسان هن وقت سوچي به نه ٿا سگھون. ڪاش! قرآن کي سيني سان لڳائڻ وارو مسلمان ان تي عمل ڪرڻ جي اهميت جو به احساس ڪري. 228 ٻـين جو مال ناجائز طريقي تي کائڻ جو هي به هڪ عام ۽ مؤثر طريقو هيو ۽ هاڻي به آهي، ته حاڪمن کي رشوت ڏئي انهن کان پنهنجي حق ۾ فيصلو ڪرائي وٺجي. ان پليد طريقي کي روڪڻ جو الڳ ذڪر فرمايو ويو. لفظ تدلوا نڪتل آهي. ادلا مان ان جي معنى آهي، رسيءَ کي کوه ۾ پاڻي ڪڍڻ لاءِ لڙڪائڻ. ان مان مراد آهي، ڪنهن شيءِ تائين پهچڻ جو ذريعو ٺاهڻ.  استعير للتوصل الي شيءِ (مفردات) 229 فريق جي معنى ٽولو به آهي ۽ ڪـنهن شيءِ جي حصي ۽ ٽڪري کي به فريق چوندا آهن.  هتي اها معنى مراد آهي.  فريقاً اي قطعة وجزا (قرطبي)